Don olaylarının ardından hızla artan fındık fiyatları, üretim ve ihracat politikalarını yeniden gündeme taşıdı. Uzmanlara göre, fındıktan yüksek gelir elde etmenin yolu daha fazla üretmekten değil, kontrollü ve sınırlı üretimden geçiyor. Yapılan değerlendirmelere göre, “750 bin ton üretip 2 milyar dolar kazanmak yerine, 300 bin ton üretimle 3 milyar dolar gelir sağlamak mümkün.” Bu çerçevede, 1983 tarihli 2844 sayılı yasanın yeniden uygulamaya alınması gerektiği vurgulanıyor.

Fındıkta Fiyatlar Neden Yükseldi?

Nisan ayının başında yaşanan zirai don felaketi, özellikle 250 rakımın altındaki fındık üretim bölgelerinde ciddi zarara neden oldu. Arzın düşmesiyle birlikte fındık fiyatları 110 TL’den 200 TL’ye kadar yükseldi. Uzmanlara göre bu yükseliş, “Arz-talep dengesi” çerçevesinde değerlendirilmeli. “Yurt dışı talep sabitken üretim düşünce fiyat artar” görüşü hâkim.

Az Üretim, Yüksek Kazanç Mümkün Mü?

Uzmanlar, fındığın talep esnekliği düşük bir tarım ürünü olduğunu belirtiyor. Yani üretim arttıkça fiyat düşüyor. Bu nedenle daha az üretimle daha fazla kazanç sağlanabileceği ifade ediliyor. "Şu anda yaklaşık 750 bin ton üretim yapılıyor ama 2 milyar dolar bile kazanılamıyor. Oysa üretim 300 bin tona çekilirse, fiyat 10 dolar seviyesine çıkabilir ve ihracat geliri 3 milyar doları aşabilir” görüşü öne çıkıyor.

2844 Sayılı Yasa Uygulanmalı

Uzmanlar, 1983 yılında yürürlüğe giren 2844 sayılı Fındık Üretim Alanlarının Sınırlandırılması Kanununa dikkat çekiyor. Bu yasaya göre, sadece eğimi %6’dan fazla olan üçüncü sınıf tarım arazilerinde fındık yetiştiriciliğine izin veriliyor. Ancak günümüzde verimli ovalarda bile fındık üretimi yapılmaya devam ediliyor, bu da hem verimli tarım alanlarının kaybına hem de arz fazlasına yol açıyor.

Göçün Nedeni: Kazanamayan Üretici

Fındık fiyatlarının üretici lehine olmayışı, Ordu ve Giresun gibi şehirlerden kırsal göçü tetikliyor. Uzmanlar, çiftçinin kazanç sağlayamadığı bir üretim modelinin sürdürülebilir olmadığını belirtiyor. Bu nedenle, üretimin disipline edilmesi gerektiği ve yasaya uygun üretim alanlarının yeniden tanımlanmasının şart olduğu ifade ediliyor.

Yetkililere Açık Çağrı

Tüm bu değerlendirmeler ışığında, uzmanlar hükümete şu çağrıyı yapıyor:
“Fındık üretimi planlı ve kontrollü hale getirilmeli. Üretici korunmalı, ülkeye daha fazla döviz kazandırılmalı.”

Son yaşanan gelişmeler, fındık politikalarının yeniden ele alınmasını ve tarımda sürdürülebilirlik odaklı bir reform sürecinin başlatılmasını zorunlu hale getiriyor.