Depremler mukadder olup önlenemeyeceğine göre, depreme dayanıklı binalar yapmaktan başka çaremiz yoktur.Depremin olmasını önleyemeyiz ancak yılların birikimleri ile aldığımız binaların sağlamlığını, riskli olup olmadığı hakkında bilgi ve sonrasında güçlendirme onarım yaptırma imkanımız vardır.

DEPREM, BİNA RİSK TESTİ

Deprem bir başka deyimle yer sarsıntısı veya zelzele; yer kabuğunda beklenmedik bir anda ortaya çıkan enerji sonucunda meydana gelen kırılmalar, sismik dalgalanmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin yayılarak geçtikleri ortamları ve yeryüzünü sarsma olayına “Deprem” denir.

Deprem, insanın hareketsiz kabul ettiği ve güvenle ayağını bastığı toprağın da oynayacağını ve üzerinde bulunan tüm yapılarında hasar görüp, can kaybına uğrayacak şekilde yıkılabileceklerini gösteren bir doğa olayıdır.

Ülkemiz deprem kuşağında yer alması nedeniyle her daim depremle yüzleşmek zorundayız. Depremin ne zaman olacağı belli değil ama ne yapacağı bellidir.

DEPREM kuşağında olmamıza ve gerçekleşen onca depremle yıkılıp mahvolmamıza rağmen, yeterince ibret ve gerekli önlemleri aldık mı? Almadık, alamadık ki hâlâ orta ölçekli depremlerle bile binaların enkazı altında can veriyoruz.

Yıkılan binaların hepsi de Deprem Yönetmeliği çıkmadan önce yapılmış, depreme dayanıksız binalar.Yan yana iki apartmandan biri sapasağlam ve dimdik ayakta iken, diğeri un ufak olup, yerle bir olmuş. Bu binaya baktığınızda bugüne kadar ayakta kalabilmesine şaşıyorsunuz.Zira ne betonu beton, ne demiri demir, “ne de zemin sağlam.

Depreme karşı önlem almamanın gerekçesi olmaz, olamaz.Deprem olduktan sonra değil olmadan önce hazırlık yapmalıyız.İnşaat yapımına karar verildiği an her şey ince ince elenip sık dokunması gerekir. İnşaatların çöküşünde ki en büyük sebep inşaatta kullanılan malzemede ucuza kaçmaktır.

Bakınız tüm ulusal haberlerden izliyoruz; Binaların çökme nedenleri arasında ilk sırada taşıyıcı kolonların zayıflaması yer alıyor.  Binanın ana kolonları zamanla zayıflayarak çökmeye neden oluyor. Buna ek olarak yaşanan toprak kaymaları ile binanın temelinin altının boşalması, temelin su alması ile binada bulunan demirlerin zamanla çürüyerek işlevini yitirmesi, kullanılan inşaat malzemelerinin kalitesiz olması nedeni ile dayanımlarının zamanla azalması gibi nedenlerle çökme olayları meydana gelebiliyor.

İnşaatlar insanların yaşayacağı alanlar olduğu için insan sağlığı her şeyden önemli olması gerekir.İnsanlar inşaat yaptırırken inşaatı yapacak kişi veya müteahhide ilk sordukları İnşaatımı kaça yapacaksın? Kimse sormuyor ki inşaatımda kullanacağın beton sınıfı ne? Ne kadar demir kullanılacak?  Evet; Belediye sınırları içerisindeki inşaatlar bir şekilde denetlenmekte kontrolleri yapılmaktadır. Ancak kırsaldaki inşaatlarda kontrol diye bir şey yok. İnşaat yaptıracak kişi usta ile müteahhidin insafına kalmış durumdadır. Eeee işini doğru yapan yapmak isteyen yokmu? İllaki var. Ama işini standartlara göre yapmaya kalkışanlara da iş yaptıran yok.Yılların birikimi ile yaşam için yaptırdığımız binaların mezarlık olmaması için sağlam inşaat için hiç bir masraftan kaçınılmamalıdır.

Depreme karşı en dayanıksız zeminler dolgu zeminlerdir. Karadeniz ziyadesi ile Ordu, Ünye ve Fatsa’yı ele alırsak Allah muhafaza eylesin sahil yolumuzun birçok kısmı dolgu, yine sahilimizdeki çoğu belediyeye ve özel işletmelere ait sosyal tesislerdolgu alanlar üzerindedir. Bu tür zeminler depremin en şiddetli şekilde hissedileceği ve tahrip olacağı yerlerdir.

Yerleşim bölgeleri titizlikle belirlenmelidir. Zemini sağlam olmayan su seviyesinde dolgu ve kaygan bölgeler, dere yatakları vsİskan’a açılmamalıdır. Konutlar gevşek toprağa sahip meyilli arazilere yapılmamalıdır.   Yapılar deprem etkilerine karşı dayanıklı inşa edilmeli,Mevcut binaların dayanıklılıkları, güçlendirme ve kentsel dönüşümlerde ise Devlet desteği ve yerel idare desteği ile artırılmalıdır.

Maalesef yaşadığımız depremler sonrasında her kafadan bir ses çıkmakta ve her konuda çok bilen bir insan topluluğu olduğumuzdan bir bilgi kirliliği ortada dolaşmaktadır ki belki depremin olmasını önleyemeyiz ancak bilinmelidir ki;  mutlaka deneyimli elemanlar ile çalışarak, mühendisler ve mimarlar ile birlikte mutlaka sahada işin başında tekniker bulundurmalıdır.Küçük bir inşaat da bile durum böyle olmalıdır. Mutlaka tekniker meslektaşlarımız yapı kontrollerinde sahada görevlendirilmelidir.

Şimdi vatandaşlarımızda bir telaş ki, depremlerde bina yıkımları dışında tehlike telaşa kapılmaktır. Şimdi yapmamız gereken ilk yapılması gereken, yaşadığımız binaların depreme dayanıklı olup olmadığını test etmektir.

Evet,Ülkemizin kalkınmasında, yapı sektöründe, sağlıktan gıdaya toplumu ilgilendiren her konuda teknik eğitim almış nitelikli elemanlar topluluğu Ordu Teknikerler Derneği kamuoyuna faydalı olma adına tüm engellemelere rağmen memleketin kalkınması ve toplumun sağlıklı ve modern yapılarda yaşaması için çalışan ORDU teknikerler derneği siz değerli hemşerilerimiz için hazırlamış olduğumuz çalışmayı paylaşıyorum;Telaş etmeye, acaba benim binam depremde yıkılır mı? Gibi sorularla aklınızı karıştırmayınız. Kendi meselelerinden daha çok memleketi ile birlikte yaşadığı bölgesine ve toplumun sorunlarıyla ilgilenen Ordu Teknikerler Derneği olarak hazırlamış olduğumuz 12 soruluk testi çözerek, yaşadığınız binayı tanıyabilir ve ne yapmanız gerektiğini öğrenebilirsiniz…

Aşağıdaki testi çözerek durumunuzun ivediliği konusunda bir değerlendirme yapabilirsiniz.

1- Binanızın bulunduğu yer:                                                    

– Kayalık zemin: 0

– Yüksek ve tepelik yer: 1

– Eğimin yüzde 20’den fazla olduğu yamaçlar: 2

– Çevresine göre çukur yerler: 3

– Dere yatağı ve dolgu zeminler: 4

– Sulu zeminler: 5

2-Binanız betonarme ise yaşı:

– 1-10 yıl: 0

– 10-11 yıl: 1

– 11-20 yıl: 3

– 21-30 yıl: 4

– 31 yıl ve üstü: 5

3- Binanızın taşıyıcı sistemi:

– Çelik ya da ahşap bina: 0

– Betonarme bina: 1

– Tuğla örgü yığma bina: 2

– Taş örgü yığma bina: 3

– Kerpiç örgülü bina: 4

-Kerpiç örgülü toprak damlı bina: 5

4- Binanızda bodrum kat ve rutubet sorunu var mı?

– Bodrum kat var, hiç rutubet olmuyor: 0

– Bodrum kat var, kışın rutubetli: 1

– Bodrum kat yok, rutubet yok: 2

– Bodrum kat var, sürekli rutubet var: 3

– Bodrum kat var, su birikiyor: 5

5- Binanız, zemin kat dahil kaç katlı?

– Tek katlı: 0

– İki katlı: 1

– Üç katlı: 2

– Dört-beş katlı: 3

– Altı-sekiz katlı: 4

– Dokuz kat ve üstü: 5

6- Binanızın zemin katı nasıl?

– Üst katlarla aynı: 0

– Üst katlardan daha içerde, ancak duvarlar kapalı: 1

– Kat yüksekliği diğer katlardan fazla, ancak duvarlar kapalı: 2

– Normal katlarla aynı, ancak duvar yok: 3

– Normal katlardan daha içerde, ancak duvar yok: 4

– Kat yüksekliği normal katlardan fazla, ancak duvar yok: 5

7-Bina çıkmaları nasıl?

– Binada hiç çıkma yok: 0

– Sadece balkonlar çıkma: 1

– Binanın bütününde 80 cm’e kadar kapalı çıkma var: 3

– Açık çıkmalar duvarlarla kapatılmış: 4

– Binanın bütününde 80 cm’den fazla çıkma var: 5

8-Binaya herhangi bir müdahale yapıldı mı?

– Binanın herhangi bir yerinde değişiklik yapılmadı: 0

– Binanın iç duvarlarında kaldırılan bölümler var: 1

– Binanın iç duvarlarında birden fazla kaldırılan bölüm var: 2

– Dış duvarlarda pencere açıldı veya pencereler büyütüldü: 3

– Binanın bütününde ilave pencere yapıldı ya da duvarla kaldırıldı: 4

– İç bölme ve duvarlar komple kaldırıldı (1 kat bile olsa): 5

9-Binanın kullanım amacı değiştirildi mi?

– Bina yapım amacına göre kullanılıyor: 0

– Konut amaçlı yapıldı, normal katlar atölye olarak kullanılıyor: 1

– Zemin kat konut amaçlı yapıldı, dükkan ya da atölye olarak kullanılıyor: 2

– Binaya sonradan asansör montajı yapıldı: 3

– Sonradan çatı arasına bir tondan fazla kapasitesi olan su deposu yapıldı: 4

– Binaya sonradan asansör ve su deposu yapıldı: 5

10 -Binanızda şu ana kadar…

– Herhangi bir tamirat yapılmadı: 0

– Titreşimli bir aletle tamirat yapıldı: 1

– Yapının taşıyıcıları titreşimli bir aletle tamir edildi: 2

– Kolon ve kirişlere delik ve benzeri müdahale yapıldı: 3

– Kat ya da döşeme ilavesi yapıldı: 4

– Binada küçük de olsa yangın çıktı: 5

11-Binanızdaki daha önceki hasar ya da çatlaklar…

– Binanızda gözle görülür çatlak yok: 0

– Balkon döşemesinde ya da köşelerinde çok ince çatlak var: 1

– Çıkmalardaki dış duvarların kolon ve kirişlerin birleştiği yerde çok sayıda hasar var: 2

– İnce çatlaklar var ya da pencere altı ve hizasındaki duvarda yatay çatlaklar var: 3

– Dış duvarlarda, yatay ve düşey bina yüksekliğince çatlama var: 4

12- Bina şekli, plan şeması:

– Kare ya da çokgen: 0

– Dikdörtgen: 1

– Yıldız şeklinde: 2

– Binada derin boşluklar var: 3

– Bitişik bloklar aynı kat seviyesinde değil: 4

– Bitişik bloklar aynı yükseklikte değil: 5

DEĞERLENDİRME

Her soruya verdiğiniz yanıtların karşılığındaki değerleri toplayın…

İŞTE SONUÇ:

0-6 puan arası: Binanızda ciddi bir deprem riski yok.

7-12 puan arası: Binanızda düşük deprem riski bulunuyor.

13-20 puan arası: Orta deprem riski sözkonusu, yapı uzmanlarca incelenmeli.

21-60 puan arası: Binanız, deprem etkilerine açık bir yapıya sahip.